Wat is loyaliteit?
Loyaliteit betekent een sterke band van rechten en plichten tussen ouder en kind. Ook als ouders scheiden, blijft deze band bestaan. Voor het kind is de loyaliteit naar beide ouders even sterk.
Als een kind niet openlijk loyaal kan zijn naar één of beide ouders, wordt deze loyaliteit ontkend. Dit heet verborgen loyaliteit: het gevoel van loyaliteit mag er niet zijn, maar verdwijnt niet. Dit kan moeilijk zijn, omdat de loyaliteit een verborgen weg zoekt en voor innerlijke conflicten kan zorgen.
Het gezin als systeem
Volgens de contextuele therapie van de Hongaars-Amerikaanse psychiater en gezinstherapeut Nagy is een (gescheiden) gezin een systeem. Dit systeem bestaat uit de feiten van het levensverhaal (zoals een scheiding) en de eigenschappen van elke persoon in het systeem. Het systeem wordt ook beïnvloed door de psychologie (hoe individuen de feiten zien), de interactie tussen mensen (communicatie en beïnvloeding), en de relationele ethiek. Relationele ethiek gaat over thema's als loyaliteit, vertrouwen, dialoog, rechtvaardigheid, verantwoordelijkheid, en een goede balans tussen geven en nemen.
Wat gebeurt er bij een scheiding?
Tijdens een scheiding vormt het gezin een systeem. Ten eerste zijn er de feiten van de situatie. Ten tweede heeft elke persoon een eigen kijk op de feiten (psychologie), die kan overeenkomen of verschillen van anderen. Verschillende meningen over de feiten kunnen lastig zijn en moeten besproken worden. Ten derde zijn er de interacties tussen mensen die het systeem beïnvloeden. Hier komt relationele ethiek om de hoek kijken: interacties kunnen prettig zijn met respect, vertrouwen en verantwoordelijkheid, maar ook moeilijk als er een gebrek aan vertrouwen is en geen goede balans tussen geven en nemen. Bij een scheiding hebben kinderen altijd loyaliteit naar beide ouders, wat hun interactie beïnvloedt.
Wat helpt voor het hele systeem?
Het is belangrijk om loyaliteit te erkennen: van het kind naar beide ouders en van de (ex-)partner naar het kind. Als de echtelijke band verbroken wordt, blijven de loyaliteitsbanden bestaan. Dit is een vorm van aandacht en respect voor het systeem. Thema's van relationele ethiek kunnen helpen om elkaar te begrijpen en begrip te tonen voor iedereen in het systeem. Dit is niet altijd makkelijk en het kan fijn zijn als iemand van buitenaf helpt.